|
Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)
Nguyá»…n Äình Chiểu
Là má»™t nhà nho yêu nÆ°á»›c, sinh ngà y 01 - 07 - 1822 tại là ng Tân Khánh, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Äịnh, mất tại Ba Tri (Bến Tre) năm 1888 (24 - 5 năm Máºu Tý). Cha là Nguyá»…n Äình Huy, ngÆ°á»i Thừa Thiên, là m thÆ° lại trong dinh Lê Văn Duyệt ở thà nh Gia Äịnh. Năm 1833, Nguyá»…n Äình Huy Ä‘Æ°a con vá» gởi má»™t ngÆ°á»i bạn ở Huế để ăn há»c. Khoảng năm 1840, Nguyá»…n Äình Chiểu trở vá» quê và sau đó thi Ä‘á»— tú tà i (1843) ở trÆ°á»ng thi Gia Äịnh lúc 21 tuổi. Năm 1846, ông ra Huế chá» khoa thi Há»™i, nhÆ°ng sắp đến kỳ thi thì hay tin mẹ mất, ông vá» chịu tang. Dá»c Ä‘Æ°á»ng, phần vì mệt nhá»c, phần vì thÆ°Æ¡ng mẹ, ông bị ốm nặng và mù cả hai mắt. Äến quê nhà , ông lại bị vợ chÆ°a cÆ°á»›i bá»™i Æ°á»›c nhÆ°ng không nản lòng, ông ở lại Gia Äịnh mở trÆ°á»ng , há»c trò theo há»c rất đông, nhân dân thÆ°á»ng gá»i ông là Äồ Chiểu, Tú Chiểu
Pháp chiếm Gia Äịnh, ông lui vá» Ba Tri ( Bến Tre) dạy há»c và là m thuốc. Ông liên hệ máºt thiết vá»›i các nhóm nghÄ©a binh chống Pháp. Không thể trá»±c tiếp cầm gÆ°Æ¡m giết giặc, ông giúp ý kiến cho các lãnh tụ nghÄ©a quân, dùng ngòi bút của mình ca ngợi những chiến sÄ© đã hy sinh cho đất nÆ°á»›c, vạch trần tá»™i ác của bá»n bán nÆ°á»›c và cÆ°á»›p nÆ°á»›c , kêu gá»i nhân dân không hợp tác vá»›i giặc. ThÆ¡ văn ông là thÆ¡ văn chiến đấu. Năm 1888 ông mất. Nhân dân vô cùng tiếc thÆ°Æ¡ng, nhiá»u ngÆ°á»i đã để tang ông
Các tác phẩm nổi tiếng: Lục Vân Tiên, DÆ°Æ¡ng Từ Hà Máºu, NgÆ° tiá»u vấn đáp y thuáºt .... Và má»™t số bà i văn tế nổi tiếng: Văn tế nghÄ©a sÄ© Cần Giuá»™c, Văn tế nghÄ©a sÄ© tráºn vong Lục Tỉnh .
|
|
|
|